یکی از مهمترین اجزای هر ماشین، موتور آن است که بیتوجهی به آن میتواند خسارات بسیار زیادی برای شما به بار آورد. از جمله راههای مراقبت از موتور خودرو، استفاده از روغن موتور مناسب است. روغن موتور، یکی از فراوردههای نفتی است که برای خودرو بسیار اهمیت دارد. عمر موتور خودرو شما تا حد زیادی به نوع روغن موتوری که مصرف میکنید بستگی دارد؛ بنابراین باید از روغن موتور باکیفیت و مناسب خودرو خود استفاده کنید.
بنابراین، آشنایی با انواع روغن موتورها و نحوه عملکرد آنها میتواند در انتخاب بهترین نوع روغن موتور برای خودروتان به شما کمک کند.
روغن موتورها ترکیبات پیچیدهای هستند که از روغن پایه و انواع افزودنیها تشکیل شدهاند. هر موتوری برای این که بتواند عملکرد صحیحی داشته باشد، به روغن مناسب موتور نیاز دارد. در حقیقت، روغن موتور یک عنصر ضروری برای موتور خودرو میباشد. با افزایش سن موتور، اهمیت استفاده از روغن مرغوب روزبهروز بیشتر احساس میشود. اگر روغن خودرو شما کم باشد، وسیله نقلیه شما در معرض داغ شدن بیش از حد قرار خواهد گرفت که باعث خراب شدن اجزا و قطعات موتور خواهد شد. در حالت کلی میتوان گفت، روغن موتورها که گاهی اوقات روانکار نیز نامیده میشوند، دستهای از روغنها هستند که برای کاهش اصطکاک، حرارت و سایش بین اجزای مکانیکی موتور که در تماس با یکدیگر هستند، استفاده میشوند. روانکارها در وسایل نقلیه موتوری به کار میروند. باید توجه داشته باشید که برای داشتن موتوری سالم با عمری طولانیتر، باید آن را با روغن مناسب موتور تغذیه کنید.عدم استفاده از روغن مناسب موتور باعث میشود قطعات موتور خودرو خراب شده و در نهایت موتور آسیب جدی ببیند. از آنجاییکه تعویض قطعات موتور بسیار سخت بوده و باید هزینه زیادی متحمل شوید، بنابراین بهتر است از روغن موتور مناسب استفاده کنید تا دچار هزینههای اضافی و سرسام آور تعویض موتور خودرو نشوید.
تاریخچه روغن موتورها
تاریخ استفاده از روغنها و روانکارها به هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح برمیگردد، یعنی درست در زمانی که چرخ و ارابه اختراع شده بود. در آن زمان، محورهای چرخهای ارابه بعد از مدتی بر اثر اصطکاک نیمسوز میشدند. در ابتدا سعی میکردند تا با استفاده از آب، محورها را خنک کرده و از فرسایش آنها جلوگیری کنند، اما بعد از مدتی و در راستای تلاش مصریان، استفاده از روغنهای گیاهی مانند روغن زیتون مرسوم شد.در قرون وسطی و با ورود ماشینهای مسی و آهنی، سعی کردند تا از روغنهای دیگری مانند؛ روغن بادام، روغن نهنگ و سایر روغنهای حیوانی استفاده کنند. اما استفاده از این روغنها مناسب نبود، چراکه روغنهای گیاهی و حیوانی مقاومت پایینی داشتند و خیلی زود تجزیه و یا فاسد میشدند .بعد از آغاز فعالیت اولین چاه استخراج نفت مدرن، در قرن 19 میلادی و با پیشرفت و توسعه تکنولوژی، در اواخر قرن نوزده، روانکارهایی بر پایه نفت خام تولید و جایگزین روانکارهای گیاهی شدند. در قرن بیستم و با گسترش روزافزون صنایع و گسترش استفاده از اتومبیلها، نیاز به استفاده از روانکارها و روغن موتورهای باکیفیت بالاتر، بیشتر احساس شد.روغن موتورهایی که کیفیت بهتر و طول عمر بالاتری داشتند و توانستند نیاز موتورهای پیچیده ماشینها را تامین کنند. امروزه انواع روغن موتورها با کیفیت و کارکردهای مختلفی تولید میشوند که وظایف مختلفی را در موتور خودرو برعهده میگیرند.
انواع روغن موتور
روغن های موتو را براساس نوع تولید، به سه دسته مهم تقسیم میکنند. سه نوع اصلی روغن موتور عبارتند از
- روغن موتور تمام سنتتیک
روغن موتورهای تمام سنتتیک به طور کامل در آزمایشگاه و با مواد شیمیایی تولید میشوند. این روغنها باعث میشود موتور خودرو شما با بالاترین توان کار کرده و راندمان مصرف سوخت خودرو را افزایش خواهد داد. کارایی این روغن موتور بیشتر از سایر روغن موتورهاست؛ اما هزینه آن نسبت به سایر انواع روغن خودرو و موتور بیشتر است.
- روغن موتور نیمه سنتتیک
روغن موتورهای نیمه سنتتیک، ترکیبی از روغن خودرو و موتور معمولی و روغن سنتتیک هستند. این نوع از روغن موتورها نیز به خوبی از اجزای متحرک موتور محافظت میکند و کارایی آن بسیار بهتر از روغن های موتور مینرال است. البته باید به این نکته هم توجه کنید که این روغنهای موتور، تمام ویژگیهای روغنهای تمام سنتتیک را ندارند و قیمت کمتری نسبت به آنها دارند.
- روغن موتور معمولی
پایه اصلی این روغنهای موتور، نفت خام است و از ترکیب روغنهای پایه هیدروکربن، پلی اینترنال الفین و پلی آلفا الفینها تولید میشوند. قیمت این روغنها از سایر انواع آن ارزانتر است و درواقع این روغن موتور، ابتداییترین معیارهای محافظت از موتور خودرو را دارند. از این روغنها برای خودروهایی که موتور آنها طراحی سادهای دارند و یا آببندی موتور خودرو صفر است، استفاده میشود.روغن خودروهای معمولی نمیتوانند در سرما یا گرمای زیاد از موتور ماشین محافظت کنند و در دماهای بسیار بالا یا بسیار پایین کارایی خود را از دست میدهند. علاوه بر این موارد، روغن های موتور معمولی را باید بعد از طی کردن 4000 کیلومتر، تعویض کرد که این کار چندان به صرفه نیست.
مقدار روغن مناسب موتور برای خودروها
حجم روغن موتور و میزان روغن موتور مصرفی برای هر خودرو متفاوت است. این حجم میتواند براساس تعویض روغن، نوع موتور و برخی عوامل دیگر متفاوت باشد. در دفترچه راهنمای مربوط به روغن خودرو، حجم روغن مناسب موتور لازم برای خودرو شما را درج میکنند.
مواد افزودنی در روغن موتور
روغن موتورهای مدرن دارای چندین ترکیب شیمیایی هستند که عملکرد آنها را بهبود میبخشد و با پاکسازی ناخالصیها به تمیز نگه داشتن موتور کمک میکنند.
مواد افزودنی متداول موجود در روغن موتور عبارتنداز:
· بازدارندههای کف برای جلوگیری از ایجاد کف و حباب در روغن
· بازدارندههای خوردگی برای محافظت در برابر زنگ زدگی با تشکیل یک نوار محافظ
· ضدیخ برای بهبود سیالیت روغن در دماهای سرد
· پراکنده کنندهها و آنتی اکسیدانها برای جلوگیری از تشکیل ناخالصیها و تجمع روی قطعات موتور
· عوامل ضدسایش برای کمک به روانکاری فوری هنگام روشن شدن موتور و به حداقل رساندن ساییدگی قطعات موتور
· بهبود دادن شاخص ویسکوزیته برای بهبود عملکرد روغن در دمای شدید
روغن موتور چگونه از موتور خودرو محافظت میکند؟
همانطورکه اشاره کردیم، روغن مناسب موتور وظیفه حفاظت از موتور خودرو را بر عهده دارد و این کار را با استفاده از روشهای مختلف انجام میدهد. روغن موتور علاوه بر این که مانع از تجمع لجن غلیظ در موتور خودرو میشوند، به نحوی ساخته شدهاند که آلودگیها و ذرات ناشی از رسوبات را از سطح موتور پاک میکنند و از این طریق از بسته شدن مسیرهای موتور خودرو جلوگیری میکنند.همچنین روغن مناسب موتور حرارت را از قسمتهای گرمی مانند رینگ پیستون که دمای آن به 600 درجه فارنهایت هم میرسد، میگیرد و از داغ شدن بیش از اندازه موتور جلوگیری میکند.
فواید روغن موتور
روغن موتورها وظایف مهمی در موتور خودرو به عهده دارند و از این جهت برای خودرو بسیار مهم هستند. در ادامه به بررسی برخی از وظایف و فواید روغن مناسب موتور خواهیم پرداخت:
· کاهش اصطکاک بین اجزای موتور
موتور از اجزای متحرکی ساخته شده است که بین این اجزا در هنگام حرکت، اصطکاک و ساییدگی به وجود میآید. یکی از وظایف اصلی روغن مناسب موتور این است که اصطکاک بین اجزای موتور را کاهش میدهد تا گرمای ناشی از آن، موتور را داغ نکند. همچنین از ساییدگی قطعات جلوگیری میکند.
· مانع رسیدن گرما به چرخه احتراق میشود
موتور با تولید انفجارهای کنترل شده یا احتراق درون سیلندرها کار میکند. اگر گرمای ناشی از اصطکاک به این گرما اضافه شود، باعث میشود موتور خودرو با مشکل مواجه شود. یکی از وظایف مهم روغن موتور این است که مانند عایقی از رسیدن گرما به چرخه احتراق جلوگیری میکند.
· زنگ زدگی قطعات را به حداقل میرساند
برای این که فرایند احتراق صورت بگیرد، باید هوا که حاوی اکسیژن است، با سوخت مخلوط شود. اکسیژن یکی از عواملی است که باعث خوردگی و زنگزدگی فلزات میشود. استفاده از یک روغن مناسب موتور میتواند باعث شود تا اثرات اکسیدکنندگی به حداقل برسد.
· محصولات ناخواسته احتراق را جذب میکند
در طی فرایند احتراق، برخی از محصولات ناخواسته مانند اسیدها و اکسید سیلیکون تولید میشوند. اگر این محصولات به سایر قسمتهای موتور وارد شوند، باعث آسیب رساندن به موتور میشوند. از جمله وظایف مهم روغن موتور این است که این مواد را جذب میکند و به حالت تعلیق درمیآورد.
· آببندی
روغن موتورها با ایجاد یک لایه نازک بین سیلندر و پیستون، به عنوان عایق عمل کرده و مانع نفوذ آب میشوند. به این ترتیب میتوان گفت روغن موتورها مانند یک سیستم آببندی عمل میکنند.
· تمیز کردن
روغن موتورها، قدرت تمیز کردن فوقالعادهای دارند ولی با این حال کمتر به عنوان تمیزکننده شناخته میشوند. بعد از کار کردن طولانی مدت موتور، رسوبات میکروسکوپی در آن تجمع یافته و معلق باقی میمانند. این رسوبات میتوانند از گردوغبار یا بقایای احتراق تشکیل شوند. بدون روغن موتور، این مواد و رسوبات میتوانند موتور را مسدود کرده و عملکرد آن را کاهش دهند. جریان روغن موتور به طور مداوم این ناخالصیها را به فیلتر روغن منتقل میکند و آنها را به دام میاندازد.
ویژگیهای روغن مناسب برای موتور
یک روغن مناسب موتور و باکیفیت ویژگیهایی دارد که باید در هنگام خرید به آنها توجه کنید:
· کاهش مصرف سوخت
یکی از مهمترین وظایف روغن موتور در خودرو، کاهش مصرف سوخت در خودرو است. روغن مناسب برای خودرو براساس نوع خودرو شما 20 الی 30 درصد مصرف سوخت خودرو شما را کاهش میدهد. این هزینههای صرفهجویی شده در طولانی مدت، بسیار چشمگیر خواهد بود.
· دارای خاصیت روانکاری بالا
روغن موتورها نوعی روانکار صنعتی هستند که برای روانکاری موتور خودروها استفاده میشود. روغن های مناسب موتور خاصیت روانکاری بسیار بالایی دارند و اصطکاک خودرو را به حداقل میرسانند.
· کاهش آلودگی صوتی
اصطکاک میان قطعات موتور خودرو و به هم خوردن این قطعات، باعث میشود تا صداهایی در موتور ایجاد شود. یک روغن مناسب موتور تمام این آلودگیهای صوتی را از بین میبرد.
· کاهش استهلاک خودرو
یکی از بهترین راهها برای کاهش استهلاک موتور خودرو، استفاده از روغن مناسب موتور و باکیفیت است. روغن موتورها باعث کاهش پوسیدگی و استهلاک موتور خودرو میشوند.
· تقویت موتور خودرو
وظیفه اصلی یک روغن مناسب موتور این است که موجب تقویت موتور خودرو شما خواهد شد. این تقویت با ایجاد تغییرات مثبتی که در عملکرد موتور خودرو اعمال میشود، انجام خواهد شد.
· عدم آسیب به محیطزیست
روزانه میلیونها خودرو در سطح کشور رفتوآمد میکند و هرکدام مقداری گاز سمی وارد محیطزیست میکنند. برخی از روغن موتورهای باکیفیت و خوب وجود دارند که برای محیط زیست خطری ندارند و از تولید گاز سمی در موتور خودرو جلوگیری میکند.
ویسکوزیته روغن مناسب موتور
ویسکوزیته (Viscosity) یا گرانروی، به غلیظ بودن یا رقیق بودن مایعات گفته میشود. هر چه یک مایع غلیظتر باشد، ویسکوزیته آن بالاتر است و اگر ویسکوزیته یک مایع کم باشد به معنای این است که آن مایع رقیقتر است.
برای اینکه روغن موتوری خوب کار کند باید ویسکوزیته مناسبی داشته باشد. در رتبه بندی SAE، برای نشان دادن درجه ویسکوزیته از یک سری از اعداد استفاده میکنند که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت.
SAE (Society of Automotive Engineers)، مخفف انجمن علمی مهندسان خودرو است. در رتبه بندی SAE، از اعداد 0 تا 60، برای تعیین درجه ویسکوزیته روغن های موتور استفاده میکنند. اعداد 0 تا 25 برای فصول سرد و زمستانی و از اعداد 30 تا 60 برای فصول گرم و تابستانی استفاده میشود.
با توجه به اعداد گفته شده روغن های مناسب موتور به دو نوع تقسیم میشوند:
- سینگل گرید
گفتیم که بر روی برچسب روغن موتورها عددی نوشته میشود، حال اگر عدد نوشته شده تنها یک رقم داشته باشد، یعنی روغن مورد نظر، تنها در هوای سرد یا گرم آزمایش شده و ویسکوزیته چهار فصلی را ندارد. اگر رقم نوشته شده بین 0 تا 25 باشد، فقط در هوای سرد و اگر بین 30 تا 60 باشد، تنها در دمای جوش، موتور آزمایش شده است. به این ترتیب میتوان گفت روغن های موتور سینگل گرید، تنها مخصوص یک نوع شرایط آبوهوایی هستند.
- مولتی گرید
میتوان گفت که بیشتر روغن موتورهایی که امروزه تولید میشوند، مولتی گرید هستند. روغن های موتور مولتی گرید با استفاده از یکسری از افزودنیهای پلیمری ساخته میشوند و برای هر چهار فصل مناسب هستند. در این نوع از روغن های موتور، از دو عدد و یک حرف W استفاده میکنند(اولین حرف از کلمه Winter به معنای زمستان است) .برای مثال در روغن گرید 5w30عددی سمت چپ که در کنار W قرار دارد، ویسکوزیته روغن موتور را در دماهای سرد نشان میدهد و عدد سمت راست نشان دهنده ویسکوزیته روغن در بالاترین دمای موتور (100 درجه سانتی گراد، یا 212 درجه فارنهایت) است.
به عنوان مثال اگر بر روی برچسب یک روغن خودرو عدد5w30 نوشته شده باشد، به این معناست که درجه ویسکوزیته این روغن در فصول سرد 30 خواهد بود و در فصول گرم 5 می باشد.
زمان تعویض روغن موتور
برای اینکه روغن موتور تمام وظایف خود را به درستی انجام دهد، باید سطح روغن را به طور منظم بررسی کنید تا روغن در زمان مناسب تعویض شود. در صورتی که عمر روغن خودرو شما به پایان رسیده باشد، کارایی لازم را نخواهد داشت؛ بنابراین بهتر است تا همواره نسبت به تعویض روغن به موقع اقدام کنید تا متحمل هزینههای سنگین بعدی نشوید.
سنسور فشار روغن موتور
سنسور فشار روغن موتور شما وظیفه بسیار مهمی در ثبت و نظارت مداوم بر فشار داخلی روغن دارد. هنگامی که تغییر فشار روغن تشخیص داده میشود، یک غشای نازک روی سنسور تغییر شکل میدهد و به ECU (واحد کنترل موتور) هشدار میدهد که مشکلی در فشار روغن وجود دارد و چراغ هشدار روی داشبورد روشن میشود و به راننده هشدار داده میشود. برای اینکه اتومبیل شما جریان روغن و دمای روغن را تنظیم کند، سنسور فشار روغن باید کار کند.خود سنسور را میتوان در بلوک موتور پیچ خورده، گاهی بین مخزن روغن و فیلتر روغن و گاهی اوقات در پشت منیفولد ورودی پیدا کرد. این دستگاه توسط یک تراشه الکتریکی به ECU متصل میشود، بنابراین هنگام تعویض آن باید مراقب باشید. اگر سنسور فشار روغن خراب شود، باز هم چراغ هشدار فشار روغن روشن میشود و با تعویض سنسور فشار روغن، میتوان این مشکل را به راحتی برطرف کرد. تشخیص و آزمایش سنسور فشار روغن معیوب، کاری بسیار ساده برای یک مکانیک است و آنها قبل از تعویض، آن را آزمایش میکنند، زیرا شرایط متعددی مثل نشتی در مسیر روغن یا موارد دیگر ممکن است این هشدار را فعال کند.
تعویض روغن موتور
معمولا اغلب افراد گمان میکنند که زمان تعویض روغن موتور بعد از پیمون مسافتی در حدود 5000 کیلومتر و یا هر سه ماه یکبار باید انجام شود، که این تفکر صحیحی نیست و تعویض روغن به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
- تکنولوزی ساخت موتور
تکنولوژی ساخت موتور، در تعیین زمان مناسب تعویض روغن موتور بسیار موثر است. برای مثال موتورهایی که از سیستم توربوشارژ استفاده میکنند، معمولا زودتر از بقیه موتورها نیاز به تعویض روغن خودرو خواهند داشت.
- نحوه رانندگی با خودرو
یکی از عوامل تاثیرگذار در تعویض روغن موتور خودرو، نحوه رانندگی شما و میزان مسافتی است که در هر ماه طی میکنید. بنابراین نمیتوان گفت که همه خودروها باید در بازه 3 ماهه یا 6 ماهه نسبت به تعویض روغن اقدام کنند.
- نوع روغن موتور مصرفی
نوع روغن موتور مصرفی توسط شما در زمان تعویض روغن موتور موثر است. بنابراین استفاده از روغن مناسب موتور باعث میشود تا روغن خودرو شما دیرتر نیاز به تعویض داشته باشد.
نشانههای فرارسیدن زمان تعویض روغن موتور
دانستن برخی از ویژگیها و نشانهها به شما کمک میکند تا بتوانید زمان مناسب تعویض روغن موتور را تشخیص دهید. در ادامه به بررسی برخی از نشانههای تعویض روغن خودرو خواهیم پرداخت:
شنیدن صدای تیکتاک در هنگام روشن شدن موتور خودرو
روغن موتور بعد از مدتی کار کردن، بهدلیل گرما و جذب دودههای ناشی از احتراق، بسیار کثیف و سیاه خواهد شد. روغن کثیف، سنگین شده و حرکتش در داخل موتور سخت میشود. بنابراین در هنگام روشن کردن موتور خودرو، در صورت سرد بودن پیشرانه، صدایی شبیه تیک تاک از مجموعه سوپاپ به گوش میرسد.
بالا بودن دور موتور در حالت درجا
یکی دیگر از نشانههای زمان تعویض روغن موتور، این است که دور موتور شما در حالت درجا بالا باشد. این حالت به دلیل افزایش اصطکاک، بین پیستونها، رینگها و یاتاقانها باشد.
شنیده شدن صدای ضربات متوالی از موتور
اگر روغن موتور کهنه و کثیف شده باشد، در هنگام کار کردن موتور خودرو، صدای ضرباتی از موتور خودرو شنیده خواهد شد. شنیدن این صدا معمولا به معنای این است که آسیبی به خودرو شما وارد شده و بیتوجهی به آن میتواند مشکلات بسیاری در پی داشته باشد.
روشن شدن چراغ چک
روشن شدن چراغ چک خودرو به معنای این است که فشار روغن داخل پیشرانه به حد زیادی افت کرده و خودرو نمیتواند به درستی کار کند. بنابراین اگر چراغ چک خودرو شما روشن شد، در اولین فرصت، حتما نسبت به تعویض روغن موتور خود اقدام کنید.
کم شدن شتاب خودرو
زمانی که روغن موتور شما کثیف و کهنه شده باشد، قطعات موتور به خوبی کار نخواهند کرد و درنتیجه، شتاب و قدرت موتور شما کاهش پیدا خواهد کرد.
عواملی که باعث تعویض زودهنگام روغن موتور خودرو میشود
وجود برخی از عوامل و یا رعایت نکردن برخی از نکات در هنگام رانندگی، باعث میشود تا شما مجبور شوید روغن موتور خود را زودتر از موعد تعویض کنید. با دانستن این نکات و رعایت کردن آنها میتواند از تعویض زودهنگام روغن در خودرو خود جلوگیری کنید. برخی از این نکات عبارتند از:
· رانندگی با سرعت بالا
· حمل بارهای زیاد و سنگین
· رانندگی در سربالایی و یدک کشیهای ممتد
· ماندن در ترافیکهای سنگین و درجا کار کردن زیاد موتور خودرو
· استارت زدن زیاد در هوای سرد
· رانندگی مدام در هوای مرطوب و یا پر از گردوغبار
بهترین روغن موتور برای خودرو شما
امروزه روغن موتورهای زیادی در بازار وجود دارند و همین تنوع محصولات باعث شده تا بسیاری از افراد در انتخاب روغن موتور مناسب برای خود دچار تردید شوند و نتوانند روغن مناسب موتور انتخاب کنند. برای انتخاب بهترین روغن موتور برای خودرو خود باید چند عامل را در نظر بگیرید که در زیر به بررسی هر کدام از این عوامل خواهیم پرداخت:
استاندارد
برای خرید یک روغن موتور خوب، استانداردهای درج شده روی ظرف روغن موتور را بررسی کنید. استاندارهای API و یا رتبهبندی ACEA، استانداردهایی هستند که توسط روغن موتورهای باکیفیت مورد استفاده قرار میگیرند.
- استاندارد API
استاندارد API، مخفف انجمن نفت آمریکا ( American Petroleum Institute) است و برای موتورهای بنزینی از حرف S و در کنار آن از حرفهای A تا N استفاده میکنند. همچنین برای موتورهای دیزلی از حرف C و در کنار آن از حرفهای A تا J استفاده میشود. هرچه حروف استفاده شده بالاتر باشد، کیفیت روغن موتور هم بیشتر خواهد بود.
- استاندارد ACEA
این استاندارد، مخفف انجمن خودروسازان اروپا است. روغن موتوری که دارای این استاندارد باشد، روی برچسبش نماد ACEA را خواهد داشت. همچنین در کنار این نماد، از حروف A تا E و اعدا 1 تا 8 نیز استفاده میکنند. حرف A برای خودروهای بنزینی، حرف B برای خودروهای دیزلی سبک، حرف C برای خودروهای بنزینی و دیزلی سازگار با مبدل کاتالیست و E برای خودروهای دیزلی سنگین است.
- ویسکوزیته
یکی از عوامل بسیار مهمی که در انتخاب بهترین نوع روغن موتور مهم است، ویسکوزیته یا گرانروی است. همان طورکه پیشتر هم اشاره کردیم، براساس این ویژگی روغن موتورها به دو دسته سینگل گرید و مولتی گرید تقسیم میشوند.
امید آن می رود که موارد ذکر شده کمک شایانی به اطلاعات شما اضافه نموده باشد .
شرکت تجارت ایلیا مهر آیرین
روغن موتور تیرازول